AİLE ŞİRKETLERİNDE KURUMSALLAŞ(MA)MA
Sizlerin de hizmet
verdiği şirketlerin yüzde doksanından fazlası aile şirketleridir. Bu aile
şirketlerinin projelerinin kapsamını kurumsal
kaynak planlaması (ERP), müşteri
ilişkileri yönetimi, saha otomasyon sistemleri veya diğer konularda sistem
tasarlayıp uyarlama faaliyeti oluşturabilir. İş yaşamını kolaylaştırmak,
verimli kılmak ve kazançlı bir şekilde şirketi ayakta tutabilmek adına devreye
alınmak istenen projelerin, sistemlerin
başarı ile tamamlanması konusunda aile
şirketlerinde yaşanan yapısal ve
bağlantılı zorluklara ve de sürekli aşılması gereken dar boğazlara farklı farklı
derinliklerde de olsa aşinasınızdır.
Aile şirketlerinde
karşılaşılan dar boğazların kök nedeni; kurumsal yönetişim ilkelerine göre oluşturulmuş ve kesinlikle uygulanması gerekli
olan çalışma sistematiğine sıcak bakılmaması yada sıcak bakılmış olmasına
ragmen; aile şirketinin kurucuları, hissedarlar, ikinci nesil aile üyeleri, beyinleri
ile kalpleri arasında yaşadıkları gel gitlerden dolayı tam anlamı ile kurumsal
yönetişim ilkelerini iş yaşamlarına uyarlamada zorluk yaşayabiliyorlar.
“Bu kadar uzun bir
girişten sonra nereye geleceksiniz ?” der gibisiniz. Evet, başlığa bakacak
olursak “AİLE ŞİRKETLERİNDE KURUMSALLAŞ(MA)MA” konusunu paylaşıma açacağız.
Dikkat edersek “KURUMSALLAŞ(MA)MA”. NE DEMEK BU? Kurumsallaşmaya çalışırken;
kurumsallaşamamak veya aslında kurumsallaşmayı kömürün oluşturduğu “kurum” dan öteye taşıyamamak.
Bir gerçek var; kuralları tanımlı olmayan, tanımlı kurallar
olsa da herkes tarafından kabul görüp bu kurallara göre hareket etmeyen yani
diğer bir değişle kurumsallaşma ilkelerine göre çalışmayan şirketlerin ömrü
oldukça kısadır. Düşünün. 1900 yılında Dow Jones endeksine kayıtlı şirketlerden
bugüne kadar gelen yalnız ve yalnız bir şirket var. Bu şirket, General
Electric. Yani GE. On yıl öncesine kadar aile şirketlerinin ömrü olarak 24 yıldan söz edilirdi, geçenlerde uluslararası
bir sempozyumda bu rakamın 1975 yılından sonra oniki yıla indiğini paylaştılar.
Yani aile şirketlerinin ömrü gittikçe kısalıyor.
Gelişen tıp
teknolojisi birey yaşamını uzatırken, yani insan oğlunun ömrü uzarken neden aile
şirketlerinin ömrü kısalıyor? Aile şirketlerinin ömrünu kısaltan olgu yukarıda
da belirttiğimiz gibi kurumsal yönetişim ilkelerini uygulama konusundaki
isteksizlik veya yönetişim ilkelerinin başarısız uyarlanmasıdır. Derler ya
özetin özeti veya aspirin nedir diye? Özetin özeti diğer deyimle bu konunun
başlangıcı olan aspirin ve sonrasındaki antibiyotik; kabul görmüş, herkesin
rehber ilkeler olarak odaklandığı, uygulamadan taviz vermeyeceği; anlamlı olduğu kadar, şirketi bürokrasiye
boğmayan güncelleştirilebilir iş kurallarına göre şirketlerin kaynaklarının iyi
yönetilmesidir.
Ne yazık ki 21.
yüzyıl dünyasında halen kurumsallaşma diğer deyimle kurallarla, belgelerle,
rasyonel bilgilerle şirket yönetimini entel dantel iş olarak kabul eden yani
kurumsallaşmamada ısrar eden şirketler var. Özellikle yeni Türk Ticaret Yasası gereği ve de acımasız rekabet koşullarında; rasyonel
ve net olan bilgilerle şirketleri yönetmek kaçınılmaz olmaktadır.
Rasyonel ve net
bilgilerle şirketlerin yönetilmesi için de; şirketin kurumsal kaynaklarının
sistematik şekilde planlanması, planların uygulama sonuçlarının kontrol
edilerek sürekli iyileştirme yapılması gerekmektedir.
Aysel Evran
