Aramıza yeni katılan,
komitemizin 202. üyesi Kemal Akgün ile birlikte yapılan röportajı yayınlıyoruz.
 |
|
|
1935 yılında Paşabahçe Beykoz Cam Fabrikası ile ilk cam üretimini gerçekleştiren Şİşecam topluluğu düzcam, cam ev eşyası, kimyasallar ve cam ambalaj konularında faaliyet göstermektedir. Türkiye ile birlikte Rusya, Bulgaristan, Gürcistan, Bosna-Hersek ve İtalya'da üretim yapan toplulukta çalışan sayısı 17.000, satış geliri 2,5 milyar dolardır. Gelirin yarıdan fazlası yurt dışı faaliyetlerinden elde edilmektedir. Şişecam'ın 5 şirketinin hisseleri İMKB'de işlem görnektedir.
- Şişecam'da ERP uygulamasına nasıl geçildi?
Öncelikle
bir konuya dikkat çekeceğim. Bu soru ERP'yi "satın alındıktan sonra hemen
kullanılacak paketlenmiş bir ürün" olarak göstermeye çalışan ERP pazarlama
şirketlerinin bakışını yansıtıyor. Sizin de bunu kullanmanız firmaların
pazarlama konusunda ne kadar etkili ve başarılı olduklarını gösteriyor.
Önce
ERP nedir bir tanımlamaya çalışayım. İşletmelerin malzeme yönetimi
problemlerine çözüm getirmeyi hedefleyen 1980'li, 90'lı yıllarda endüstri
mühendisliği disiplini içinde geliştirilmiş MRP (Material Resources Planning)
ve MRP II yaklaşımının gelişmiş hali ERP'dir. Yaygın olarak sanıldığı gibi
paket halinde alınıp hemen kullanıma alınacak bir ürün değildir. Bir bakış, bir
yaklaşımdır. ERP (Enterprise Resources Planning = Kurumsal Kaynak Planlama)
kurumsal kaynakların planlanmasında kullanılan bir yöntemdir. Herhangi bir anda işletmenin sahip
olduğu kaynaklar ile yerine getirme sorumluluğu olan yükümlülüklerin durumunu
gösterir
Şişecam gibi farklı konularda üretim, geliştirme ve pazarlama faaliyeti yürüten bir kurumda iş süreçlerinin iyileştirilmesi her iş biriminin doğal olarak yapması gereken bir görevdir. Tabii ki iş süreçlerinin iyileştirilmesi ve bilgisayar ortamına aktarılması sırasında iç kaynakları kullanmanın yanı sıra benzer işi yapan kuruluşların deneyimlerinden yararlanma, dış kaynak kullanımı ve akademik desteklerden de yararlanılmıştır.
Şişecam'ın
bilgisayarlaşma süreci 1960'lı yıllarda başlamışsa da 1980'lerde hızlanmıştır.
Muhasebe, insan kaynakları, üretim planlama, malzeme yönetimi, üretim takip,
finans, bütçe, satınalma gibi ana konularda bilgisayar programlarının
geliştirilmesi ve kullanılması 1990'lı yıllarda tamamlanmıştır. İş süreçleri ve
bilişim teknolojisindeki gelişmeler ve Şişecam'ın genişleyen iş alanları
dikkate alınarak altyapı ve uygulamalar sürekli iyileştirilmiştir.
Şişecam
iş süreçlerinin bilgisayar ortamına aktarılması ve bilgisayar ve iletişim
sistemlerinin etkin kullanımı konusunda başarılı bir kurumdur. Şişecam'ın
bilgisayar ve iletişim uygulamaları konusunda Türkiye'de örnek gösterilen bir
konumda olması üst yönetimin vizyonu, çalışanların desteği ve kendilerine
sağlanan olanakları en iyi biçimde kullanan bilgisayar bölümü çalışanları
sayesindedir..
-Dışarıdan
satın alınan ERP'lere dönersek
Bu
gün pazarda ERP başlığı altında satılan ürünlere bir bakalım: Muhasebe, finans,
insan kaynakları, malzeme yönetimi, üretim takip ve satış vb konular. Şişecam
gibi geniş bir cografyada faaliyet gösteren bir kurumun bilgi sistemlerinin
dünyadaki yaklaşımlarla paralel bir kurumsal bilgi sistemleri olması doğal.
Şişecam kuruluşlarında kullanılan bu yazılımların çoğu kendi çalışanlarımız
tarafından geliştirilmiştir.
Buna
ek olarak mevcut yazılımlarla karşılanamayan veya hızlı çözüm gerektiren
durumlarda ERP dahil çeşitli hazır çözümlerden yararlanılmıştır. Şişecam
kuruluşları için dışarıdan satın alınan ERP ürünlerinin öyküsünü de
özetleyeyim.
Paşabahçe
Eskişehir Fabrikası'nda 1998'de 2 yıl süren bir SAP deneyimimiz oldu. Ancak
diğer sistemlerle uyumda yaşanan zorluklar ve işletim maliyeti nedeniyle
Şişecam'ın kendi geliştirdiği modüllerin kullanımına geçildi. Dışarıdan satın
alınan ve ERP kavramı içinde sayılabilecek bazı örnekler ise şöyle. Düzcam
Grubu satış ve stok uygulamaları için Avalon, Ambalaj Grubu Rusya operasyonları
için Logo, Düzcam ve Cam Ev Eşyası Bulgaristan fabrikalarının insan kaynakları
ve muhasebe uygulamaları için Navision, Cam Ev Eşyası Rusya Fabrikası insan
kaynakları ve muhasebe uygulamaları için 1C (adines), lojistik nakliye yönetimi
için IFS ve son olarak ta Kimyasallar Grubu Soda-Kromsan Fabrikası ve Yönetim
Merkezi ERP uygulamaları için SAP.
Şişecam'ın farklı alanlarda çalışan 50'den fazla kuruluşu olduğu
dikkate alındığında tüm topluluğu kapsayan tek bir ERP uyarlamasından ve milat
sayılacak bir geçiş gününden söz edilemeyeceği görülür. ERP kavramının için
dolduran modüllerin gerek iç kaynaklar gerekse dış kaynaklardan yararlanılarak
iyileştirilmesi tüm toplulukta devam eden bir süreçtir. Bir yandan iş
birimlerinden gelen talepleri karşılamaya diğer yandan dünyadaki gelişme ve
eğilimleri izleyerek kuruluşlarımıza kazandırma çabamız sürmektedir.
-Şişecam
gibi bir dünya markası için ERP'nin önemi nedir?
Bilgisayar ve iletişim sistemleri Şişecam'ın işgörme, iletişim ve yönetim ortamıdır. ERP de bu ortamın önemli bir oyuncusudur.
-Büyümek ve markalaşmak isteyen her işletme için şart mı ERP?
Bilgisayar ve iletişim sistemleri Şişecam'ın işgörme, iletişim ve yönetim ortamıdır. ERP de bu ortamın önemli bir oyuncusudur.
-Büyümek ve markalaşmak isteyen her işletme için şart mı ERP?
Hangi
büyüklükte olursa olsun bir kurumun bilgisayar konusundaki ihtiyaçlarını sadece
ERP'ye indirgemek ciddi bir hatadır. ERP yaklaşımı ve bunu sağlamayı öneren
ürün ve hizmetler bir kurumun bilgisayar ve iletişim ihtiyaçları içinde önemli
bir yer tutar ama kesinlikle tamamı değildir. Bilgisayar ve iletişim
sistemlerine bir bütün olarak bakmak gerekir. Resmin tamamını görün. Ancak
istediğiniz ya da ihtiyaç duyduğunuz yerden başlayın. Bilgisayar ve iletişim
sistemleri eskiden işinize destek veren bir araç iken şimdi işinizin var olduğu
ortama dönüşmektedir. Kurumsal bir bilgisayar ve iletişim bakışınız (tabii ki
yazılı) olsun. Altyapı, bilgilendirme, eğitim, destek, lisans ve anlaşmaları
atlamayın.
Bir
işletmeyi ilgilendirmesi gereken konuları burada anmak istiyorum. Sesli -
yazılı - görüntülü iletişim sistemleri, işbirliği çözümleri, doküman yönetimi,
kurumsal kaynak planlama (ERP) müşteri ilişkileri yönetimi (CRM), tedarik
zinciri ve üretim planlama, yönetim bilgi sistemleri (MIS), dosya ve yazıcı
paylaştırma, bilgisayar destekli tasarım (CAD), kimlik yönetimi, güvenlik ve iş
sürekliliği…
-
ERP'nin kurumsallaşmaya etkisi hakkında neler söylemek istersiniz?
Yapılan işlerin bilgisayar ortamına aktarılmak üzere analizinin yapılması ile iş süreçlerinde iyileştirme ve standartlaşmanın sağlandığını biliyoruz. ERP gibi paketlerin kullanımı da özellikle küçük ve orta boy işletmelere kurumsallaşmada yardımcı olacak şablon işlevi görür. İş yapma süreçlerinde iyileştirme ihtiyacı duyan kuruluşlar ERP gibi hazır paketlere geçerken işlerini bilgisayar ortamına aktarmanın getireceği otomasyon olanağına ek olarak denenmiş iş süreçlerine geçme avantajı da kazanırlar. ERP paketi ve danışmanlığı ile kurumsallaşma yolunda önemli kazançlar elde edilir.
Yapılan işlerin bilgisayar ortamına aktarılmak üzere analizinin yapılması ile iş süreçlerinde iyileştirme ve standartlaşmanın sağlandığını biliyoruz. ERP gibi paketlerin kullanımı da özellikle küçük ve orta boy işletmelere kurumsallaşmada yardımcı olacak şablon işlevi görür. İş yapma süreçlerinde iyileştirme ihtiyacı duyan kuruluşlar ERP gibi hazır paketlere geçerken işlerini bilgisayar ortamına aktarmanın getireceği otomasyon olanağına ek olarak denenmiş iş süreçlerine geçme avantajı da kazanırlar. ERP paketi ve danışmanlığı ile kurumsallaşma yolunda önemli kazançlar elde edilir.
-Şirketler ERP uygulamasında başarılı olmak için nelere dikkat etmeleri
gerekiyor
Birincisi reklamların vaad ettiği gibi "bir ERP paketi alacaksınız ve tüm işler yoluna girecek" biçiminde bir yaklaşımdan uzak durun. ERP satın alma, uyarlama ve kullanıma geçme aşamaları sıradan bir ürün ve hizmet alımından farklıdır. Bir yaşama biçimi satın almak istediğinizi unutmayın. Öğrenmeyi göze alın. ERP'ciler gelsin size ürün özelliklerini, modüllerin ayrımını anlatsın. Şirketinizde bu işleri yapan ve yapacak olan çalışanlarınız bu tanıtımlara katılsın. Bir yandan kendi yaptıklarını ve yapmak istediklerini öte yandan ERP paketlerinin olanaklarını birlikte değerlendirip görüş oluştursunlar. İlk sunuşta öğrendiklerinizi ikincide kullanmaya başladığınızı göreceksiniz.
Ürün
tanıtımları ve referans şirketlerle görüşmelerle ufkunuzu geliştirin. Sizin
beklentilerinizle pazardaki ürünler arasında bir değerlendirme yaptıktan sonra
geçişin aşamalı olacağını düşünerek hangi modülleri satın almak istediğinize
karar verin. Aşamalı olarak alımı dikkate alarak bir şartname hazırlayın. ERP
şirketleri size şartname konusunda yardımcı olur. Şartname taslağını satıcı
firmalara göndererek görüşlerini alın. Her bir modül için isteyebileceğiniz
geliştirmeleri önceden öngörmeye çalışın. Mümkünse modüllerde yapılacak
değişiklikleri, giriş ekranlarını, raporlamaları tanımlayın ve geliştirme
fiyatlarını sabitlemeye çalışın. Hazır modülleri geliştirerek yapılacak her iş
için saat/gün bazında ödenecek danışmanlık/geliştirme maliyetlerinin oldukça
pahalı olacağını unutmayın. Mümkünse en az gelişirme yapılarak kullanılacak
ürünü seçin ve olabildiğince az değişiklik isteyin. Satın alma aşamasında hiç
acele etmeyin. Bu aşamada göstereceğiniz dikkat, özen ve planlama hem projenin
başarı şansını artıracak hem de ileride oluşabilecek maliyetleri kontrol etmeye
yarayacaktır. Her firmaya rakiplerini neden tercih etmemeniz gerektiğini
sormayı da unutmayın.
-ERP
uygulayıp başarısız olan şirketler nerelerde hata yapıyor? Sizin bu konudaki
görüşlerinizi alabilir miyiz?
Bir
kere ERP'nin modüllerini satın aldıktan sonra hemen devreye sokmak mümkün
olmuyor. Çünkü ERP modüllerinin kullanılır hale gelmesi için en azından giriş
ekranları, raporlar ve kurum kimliği açısından uyarlama gibi rutin düzeltmeler
gerekiyor. Asıl önemlisi ise ERP modülleri "nasıl yapmalı" bilgisi
yani iş yapma biçimi / yaklaşımı içeriyor. Eğer ERP'nin önerdiği bakışa uymayı
göze alırsanız bu aşamada görece rahat ediyorsunuz. Ancak kendi iş yapış
biçiminizi ve kurumsal kültürünüzü ERP paketine yaptırmak isterseniz uzun iş
analizleri ve yazılım geliştirme çalışmaları gerekiyor. İşte ERP modüllerini
satın alırken en çok dikkat edilmesi gereken konu bu. Ürün bedeli, bakım
bedeli, güncelleştirme bedeli gibi sabit rakamların yanı sıra ne kadar
danışmanlık ve geliştirme bedeli ödeyeceğinizi belirleyecek olan bu. Çoğu
durumda analiz, danışmanlık ve geliştirme için ödenen ve önceden öngörülmeyen
maliyetler sonradan yıkıcı hale gelebiliyor. Çarpıcı bir bilgi olması
bakımından Bulgaristan'da muhasebe ve insan kaynakları için alınan Navision
için lisans bedelinin 8 katı danışmanlık bedeli ödendiğini belirteyim.
-Son
yıllarda ihracatta önemli atılımlar sağlayan Türkiye Kuyumculuk
Sektörü için ERP konusunda neler söylemek istersiniz?
Eskiden bilgisayar ve iletişim sistemleri işletmenin ana vizyonunu gerçekleştirmede kullanacakları stratejik bir araçtı. Şimdi işletmelerin işgörme, iletişim ve yönetim ortamına dönüşüyor. İşinizi bir tarafta teknolojiyi bir tarafta düşünmeyin. İkisini birlikte ele alın. Bilgisayar ve iletişim konusunda ürünlerden daha çok kavramlara ve ne yapmak istediğinize odaklanın. Rakipleriniz ve satıcılar en iyi öğretmenlerdir.
Sektörü için ERP konusunda neler söylemek istersiniz?
Eskiden bilgisayar ve iletişim sistemleri işletmenin ana vizyonunu gerçekleştirmede kullanacakları stratejik bir araçtı. Şimdi işletmelerin işgörme, iletişim ve yönetim ortamına dönüşüyor. İşinizi bir tarafta teknolojiyi bir tarafta düşünmeyin. İkisini birlikte ele alın. Bilgisayar ve iletişim konusunda ürünlerden daha çok kavramlara ve ne yapmak istediğinize odaklanın. Rakipleriniz ve satıcılar en iyi öğretmenlerdir.
-Sizi kısaca tanıyabilir miyiz?
Adana 1960 doğumluyum. Boğaziçi Üniversitesi mühendislik mezunuyum. Çalıştığım konularla ilgili olarak radyo, televiyon, üniversite ve konferanslarda konuşuyor, dergilerde yazıyor ve çeşitli organizasyonlarda görev yapıyorum.
